Bộ Y tế chuẩn bị hai kịch bản chống dịch COVID-19 trong giai đoạn chuyển tiếp từ phòng chống đại dịch sang quản lý bền vững. Trong đó với bất cứ kịch bản nào thì cũng cần sẵn sàng các phương tiện ứng phó về y tế, nhân lực khi dịch có những thay đổi bất ngờ.

Từ đầu năm 2020 đến nay, Việt Nam đã trải qua 4 đợt bùng phát dịch, với quy mô, địa bàn và mức độ lây lan qua mỗi đợt đều có xu hướng phức tạp hơn. Riêng từ cuối tháng 12/2021, sau khi ghi nhận ca mắc đầu tiên biến thể Omicron, số ca mắc cả nước tăng cao nhất trong 3 tuần đầu của tháng 3/2022 do biến thể này đã chiếm chủ đạo về số ca mắc. Sau đó, số ca mắc giảm mạnh từ cuối tháng 3/2022 cho đến nay.

Để chủ động, sẵn sàng ứng phó, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19, chủ động bám sát tình hình thực tế, Bộ Y tế xây dựng Phương án bảo đảm công tác y tế ứng phó với các tình huống dịch Covid-19 năm 2022-2023. Trên cơ sở kế hoạch của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tham khảo kế hoạch đáp ứng của một số quốc gia và thực tiễn tình hình dịch bệnh tại Việt Nam, thực hiện Nghị quyết 38/NQ-CP ngày 17/3/2022, Bộ Y tế xây dựng 2 tình huống dịch Covid-19 trong giai đoạn chuyển tiếp từ phòng, chống đại dịch sang quản lý bền vững như sau:

Tình huống 1: Chủng virus vẫn tiếp tục tiến hóa, tuy nhiên do cộng đồng đã có miễn dịch nên số trường hợp nặng và tử vong giảm dần dẫn đến các ổ dịch không còn nghiêm trọng như trước hoặc xuất hiện biến chủng mới của virus SARS-CoV-2 nhưng ít nghiêm trọng hơn.

Với tình huống này, Bộ Y tế đề xuất một số hoạt động như nghiên cứu tiêm vaccine mũi thứ 4 cho người lớn; tiêm mũi thứ 3 cho trẻ em từ 5 tuổi đến dưới 18 tuổi và tiêm chủng cho trẻ em từ 3 tuổi đến 5 tuổi và sớm triển khai tiêm cho các nhóm đối tượng ngay trong năm 2022.

Bên cạnh đó, cũng cần tăng cường theo dõi giám sát, xét nghiệm phát hiện kịp thời các biến chủng đáng lo ngại và những thay đổi về khả năng gây bệnh, khả năng lây truyền và hiệu quả của các biện pháp can thiệp; triển khai giám sát giải trình tự gen tại các điểm giám sát trọng điểm để phát hiện sự tiến hóa của virus; mở rộng giám sát SARS-CoV-2 trên động vật (bao gồm cả vật nuôi và động vật hoang dã).

Về các biện pháp xã hội, đề xuất tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng, chống theo quy định tại Nghị quyết 128 của Chính phủ, song xem xét giảm bớt hoặc nới lỏng các điều kiện, hướng dẫn để tạo thuận lợi hơn cho các tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp, cá nhân triển khai thực hiện.

Cùng với đó, đánh giá việc thực hiện, điều chỉnh các chỉ số, ngưỡng xác định cấp độ dịch phù hợp với bản chất dịch, đáp ứng thực tế, tạo điều kiện cho các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội.

Tình huống 2: Xuất hiện biến chủng mới của virus SARS-CoV-2 có khả năng làm giảm hiệu quả vaccine hoặc miễn dịch, khiến ca nhiễm có triệu chứng nghiêm trọng hoặc tử vong tăng lên, đặc biệt ở các nhóm dễ bị tổn thương.

Với tình huống này, Bộ Y tế sẽ phối hợp chặt chẽ với Tổ chức y tế thế giới, các nhà sản xuất vaccine để cập nhật các loại vaccine phù hợp với biến chủng mới virus SARS-CoV-2, kịp thời báo cáo Chính phủ để cập nhật và cho phép mua bổ sung phục vụ tiêm chủng cho người dân.

Tiếp tục triển khai việc tiêm vaccine bảo đảm tiến độ nhanh nhất có thể; tổ chức rà soát, tiêm mũi vaccine tăng cường phòng Covid-19 cho các đối tượng nguy cơ cao (người trên 65 tuổi, người mắc bệnh nền mạn tính) hoặc người đã tiêm đủ mũi vaccine trên 3 tháng.

Đồng thời, theo dõi sát diễn biến tình hình dịch bệnh trên thế giới, trong nước; tăng cường công tác giám sát sự xâm nhập của biến thể mới của virus tại các cửa khẩu, khu vực biên giới…; tiếp tục giám sát phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh tại cộng đồng, tập trung giám sát các trường hợp nhập viện, điều trị tích cực và các trường hợp tử vong.

Bên cạnh đó, cần nâng cao năng lực hệ thống y tế, đặc biệt là y tế dự phòng và y tế cơ sở; có các chế độ chính sách đãi ngộ phù hợp với những người làm nhiệm vụ y tế dự phòng, y tế cơ sở…Tổ chức hoạt động khám bệnh, chữa bệnh từ xa theo quy định để tăng tỷ lệ tiếp cận với dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của người mắc Covid-19 và người không thể tiếp cận cơ sở khám bệnh, chữa bệnh do dịch bệnh Covid-19.

PGS-TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cho rằng, đã đến lúc cần có cách tiếp cận mới với COVID-19. Do vậy, việc đưa 2 kịch bản ứng phó dịch COVID-19 nêu trên là phù hợp với bối cảnh dịch hiện nay.

Tuy nhiên, ông Phu nêu rõ với bất cứ kịch bản dự phòng chống dịch nào thì cả hệ thống cần chuẩn bị sẵn sàng các phương tiện ứng phó về y tế, nhân lực khi dịch có những thay đổi bất ngờ. Đồng thời, tiếp tục chiến lược thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát dịch hiệu quả.

Theo ông Phu, Việt Nam cần theo dõi diễn biến dịch trên thế giới, theo sát khuyến cáo của WHO để có đánh giá chính xác và phản ứng kịp thời. Virus SARS-CoV-2 gây ra đại dịch COVID-19 khác với nhiều virus gây dịch bệnh khác. Đặc biệt, miễn dịch ở người đã mắc COVID-19 sẽ giảm sau vài tháng, đồng thời vẫn có nguy cơ tái nhiễm.

"Số nhiễm giảm nhưng chưa đáp ứng điều kiện để công bố hết dịch" - ông Phu nói và cho biết trong dự phòng cá nhân, việc thực hiện đeo khẩu trang, khử khuẩn, hạn chế tiếp xúc với người nhiễm vẫn là việc quan trọng để phòng bệnh và hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm không chỉ COVID-19 mà còn các bệnh truyền nhiễm khác.

Ngoài ra, khi dịch COVID-19 được chuyển sang loại bệnh truyền nhiễm nhóm B thì việc điều trị bệnh nhân COVID-19 vẫn cần chú ý tới các nhóm yếu thế. Tức là phải bảo đảm an sinh xã hội cho người dân, nhất là người nghèo, người dễ bị tổn thương khi họ mắc COVID-19.

 Thúy Hiền -CDC